معرّفی اشکال تافونی و عوامل مؤثّر بر تشکیل آنها در سنگ های میگماتیتی منطقه سیمین (جنوب همدان)

یکی از اشکال موجود در سنگ های میگماتیتی جنوب همدان، تافونی ها هستند؛ که منظره زیبا و قابل توجّهی را به این گروه از سنگ ها داده اند. تافونی ها حفرات عمیق و توخالی می باشند؛ که بر اثر سازوکارهای متفاوت هوازدگی به وجود می آیند. بافت سنگ های میگماتیتی به صورت دانه ای می باشند. یکی از مهم ترین فرآیندهای تشکیل دهنده اشکال تافونی، تجزیه کانی هایی مانند فلدسپات ها و میکاها است. ناهمگن بودن سنگ های میگماتیتی و اختلاف ترکیب کانی شناسی در دو بخش لوکوسوم و مزوسوم، باعث ایجاد اختلاف مقاومت بخش های مختلف این سنگ ها در برابر فرآیندهای متعدد هوازدگی شده است. حضور کانی های درشت بلور و مقاوم مانند کوارتز، گارنت و آندالوزیت در کنار کانی-های ورقه ای و ضعیف تر مانند کلریت، ایلیت و مسکوویت، و با مد نظر قرار دادن اختلاف ضریب انبساط این کانی ها نسبت به تغییرات دمایی، تشکیل اشکال تافونی و هوازدگی حفره ای در سنگ های میگماتیتی، به عنوان یک پدیده ی بارز در منطقه قابل توجّه می-باشد. به طور کلّی در منطقه مورد مطالعه، آب و هوای نیمه خشک متمایل به سرد مرطوب، ویژگی های سنگ شناسی و توپوگرافی، عوامل هوازدگی مکانیکی به ویژه پدیده کریوکلاستیسم (متلاشی شدن سنگ در اثر پدیده یخبندان) از مهم ترین فرآیندهای تشکیل و گسترش تافونی ها در میگماتیت های منطقه می باشند. همچنین، امکان دارد سنگ های حاوی اشکال تافونی بر اثر سدهایی که در منطقه ساخته می شوند به زیر آب فرو رفته و موجب نشت آب گردند. بنابراین، این اشکال را باید از دیدگاه ژئوموفولوژی کاربردی و مهندسی نیز مورد مطالعه قرار داد.